Góry Izerskie

Góry Izerskie- najbardziej na zachód wysunięta część Sudetów. Tu rzadko zapuszczają się przypadkowi weekendowi turyści z Polski na nocleg w górach. Jeśli już ktoś z nizin zwróci uwagę, że w Polsce nie tylko mamy Tatry i ruszy w dolnośląskie góry, zazwyczaj kończy swoje wycieczki w Karkonoszach. Tymczasem na zachód od Szklarskiej Poręby, rozciąga się pasmo gór, jakich nie znajdziecie nigdzie indziej. To jeszcze nie do końca odkryty turystycznie rejon, nie wydeptany tak mocno, jak pobliskie Karkonosze. Ma bogatą wielokulturową historię, ciekawe miejsca, unikatowe zabytki.

Widok (zoom) z naszego domu na wyciąg narciarski na Stogu Izerskim

Jeszcze kilkanaście lat temu Izery uważane były za teren dotknięty klęską ekologiczną. Przyczyniły się do tego elektrownie położone u styku granic trzech państw. Wystarczyło jednak zaprzestać truć środowisko metodami barbarzyńskimi, aby przyroda doszła do swojego niemal pierwotnego stanu. Po tej katastrofie pozostały wymarłe lasy, które trwale wpisały się w bajkowy krajobraz gór Izerskich. Krajobrazy te-niczym z fantastycznej krainy- wykorzystano w filmie „Wiedźmin”.

Nie znalazłam zdjęcia kadru z filmu, ale na teledysku, pod sam koniec, na 3.12 min, 

widać, jak Geralt jedzie przez kilka sekund przez martwy las

Nie pokonasz miłości- R. Gawliński

Możecie spotkać się jeszcze w literaturze z nieprawdziwym stwierdzeniem, iż obumarłe lasy Gór Izerskich wzięły się stąd, iż wprowadzono tu monokulturę świerka. Tak argumentowały katastrofę ekologiczną władze komunistyczne, nie chcąc przyznać, iż dewastacja przyrody dokonała się z cichym błogosławieństwem państwa.

Zbieram sierpniowe jagody  w martwym lesie 

pomiędzy szczytami Stóg Izerski i Smrek

Izery to stare- liczące około 400 milonów, zwietrzałe góry o łagodnych liniach i kopulastych szczytach. Charakteryzują je zalesione stoki oraz wierzchowiny pokryte torfowiskami. Nie wszędzie można dotrzeć, torfowiska stanowią teren zamknięty, stanowią rezerwaty przyrody. To miejsca nie zmienione od wielu tysięcy lat. Jedno z takich miejsc znajduje się na Hali Izerskiej.

Większa część Gór Izerskich przynależy do Czech. Po polskiej stronie znajdują się dwa pasma, biegnące równoleżnikowo- Grzbiet Kamienicki i położony na południe od niego-Wysoki Grzbiet. Najwyższym szczytem Grzbietu Kamienickiego jest Kamienica (973 m), a Wysokiego Grzbietu- Wysoka Kopa (1126).

Moim ulubionym miejscem jest Stóg Izerski (1107 m), prawie na początku Wysokiego Grzbietu, do którego można dotrzeć od Świeradowa Zdroju. Stawiającym swoje pierwsze kroki w Górach Izerskich, polecam wycieczkę właśnie tam. W sierpniu, po drodze na szczyt, można tam zbierać jagody tak wielkie, jakich nigdzie indziej nie spotkałam.

 Schronisko na Stogu Izerskim

Widoki z okolic Stogu Izerskiego

Góry Izerskie zbudowane są z granitów i gnejsów. Czasem można spotkać tam kamienie szlachetne i ozdobne, jednak nie są tak bardzo rozpowszechnione, jak w innych częściach Sudetów. Mimo wszystko, osadników w dawnych czasach kusiły bogactwa naturalne tego rejonu. W czasach osadnictwa, jakie miało miejsce po dewastacji Dolnego Śląska przez hordy Mongołów w XIII wieku, również teren wokół Gór Izerskich został zasiedlony, głównie przez przybyszów z dalekiej Holandii (Walonowie), Czechów, osadników z niemieckich prowincji. Szukali oni w Izerach cyny, złota, srebra, kamieni szlachetnych i co ciekawe- pereł. W Kwisie występowały skójki perłorodne, ostatnią z nich wyłowiono w latach 60-tych XX wieku. Do wymarcia tego gatunku zwierząt przyczyniły się zanieczyszczenia przemysłowe i domowe ścieki, jakie masowo od XIX wieku wpływały do Kwisy, nadmierne odławianie oraz wprowadzenie do rzeki obcych gatunków drapieżnych ryb.

Góry Izerskie po polskiej stronie są prawie niezasiedlone. Osadnictwo skupia się na Przedgórzu Izerskim. Przed wojną, na wysoko położonej Hali Izerskiej istniała, nieco odcięta od świata wieś- Izera. Po wojnie i usunięciu z tego rejonu miejscowej ludności, pozostał po wiosce jedynie budynek wiejskiej szkoły, który dziś pełni rolę schroniska Chatka Górzystów.

Wieś Izera na przedwojennej widokówce

Rzadko ufamy przewodnikom i informacjom w internecie, gdyż powielają one fakty, często nieprecyzyjne, czy przekłamane, jedne od drugich. Zazwyczaj, jeśli mamy taką możliwość, sięgamy do źródeł przedwojennych, gdyż w tamtych czasach turystyka i infrastruktura tych okolic była dużo bardziej bogata, niż dziś. Wystarczy popatrzeć na przedwojenną dokładną mapę Hali Izerskiej, aby zorientować się, jak bardzo ta okolica była rozwinięta i wcale chyba nie taka biedna, jak podają polskie źródła. We wsi była szkoła, schronisko górskie, a nawet młyn! Przygotowując materiał na ten wpis, przeczytałam, iż nie wysiewano tu zboża, a chleb dowożono raz w tygodniu ze Świeradowa. Po cóż więc ten młyn?

Przedwojenna mapa jest zapowiedzią tego, iż wkrótce zaproszę Was na wędrówkę nie tylko utartymi, wyznaczonymi szlakami, ale przede wszystkim zwiedzimy ten rejon w sposób nie standardowy. Odszukamy stare, zarośnięte ścieżki, zapomniane po wojnie pomniki przyrody, miejsca kultu. Zaproszę Was nie tylko na wycieczkę w przestrzeni, ale również w czasie.